Maand van de Filosofie - April 2023

April is de Maand van de Filosofie. Jaarlijks worden in april door heel Nederland en Vlaanderen filosofische nachten, programma’s, lezingen, debatten en festivals georganiseerd rondom het thema van de Maand van de Filosofie, dit jaar: weerloos en waardevol.

Filosofisch essay

In dit kader verschijnt er elk jaar tevens een nieuw filosofisch essay. Dit jaar van de hand van Marjolein van Heemstra: Wat is ruimte waard?

In de ruimte lonkt het nieuwe goud. Waar vroeger verre landschappen gekoloniseerd werden, zijn nu planeten aan de beurt. Miljardairs lanceren de ene raket na de andere, er zijn plannen voor mijnbouw op asteroïden en voor een tankstation op de maan voor wie op doorreis is naar Mars. Maar ten koste van wat?

In dit oorspronkelijke essay neemt Marjolijn van Heemstra je mee naar de vertes die rijk maken en toont ze de verarming die dat tegelijkertijd teweegbrengt.

Het essay van de Maand van de Filosofie kunt u per mail bij ons bestellen: info@godertwalter.nl

-

Ook uitgeverij Lemniscaat heeft ter gelegenheid van de Maand van de Filosofie een speciale uitgave uitgebracht: Susan Neiman, Woke is niet links.

Links ≠ woke is een vlammend en urgent boek. De Amerikaanse filosoof Susan Neiman, die als tiener sterk beïnvloed werd door de Burgerrechtenbeweging van Martin Luther King, behoort tot de meest geëngageerde denkers ter wereld. In dit boek roept zij mensen met progressieve idealen op om elkaar niet te bestrijden, maar samen op te komen voor gemeenschappelijke universele waarden, ongeacht verschillen in afkomst, gender en etniciteit. Zonder deze waarden zal de huidige woke-generatie haar eigen doelen ondermijnen en onbedoeld naar rechts afglijden. Op de lange termijn lopen we dan het risico te worden wat we verachten. Neiman wijst op de invloed van twee titanen van het twintigste-eeuwse denken, Michel Foucault en Carl Schmitt, die het sociale leven voorstelden als een eeuwige strijd van ‘wij’ tegen ‘zij’. Wie zich laat leiden door dit polariserende gedachtegoed, is bezig met een stammenstrijd waar niemand beter van wordt. Het is hoog tijd dat we weer gaan nadenken.

-

Socratesbeker 2023

Verder wordt op 12 april de Socratesbeker uitgereikt aan het meest prikkelende filosofieboek van het afgelopen jaar. Dit zijn de boeken die dit jaar kans maken op de beker.

Guido van der Knaap - Van Aristoteles tot algoritme. Filosofie van de kunstmatige intelligentie

Thijs Lijster - Wat we gemeen hebben. Een filosofie van de meenten

Gijs van Oenen - Culturele veldslagen. Filosofie van de culture wars

Miriam Rasch - Autonomie. Een zelfhulpgids

Peter Venmans - Gastvrijheid. Filosofisch essay

-

Denker des Vaderlands

Eens in de twee jaar wordt er een nieuwe Denker des Vaderlands uitgeroepen. Paul van Tongeren geeft dit jaar het stokje over aan Marjan Slob. 

De Denker bezit de kwaliteit om zich vanuit een weldoordachte positie te engageren met de maatschappelijke actualiteit en is in staat de hectiek van het nieuws in een groter verband te plaatsen. Op die manier verdiepen Denkers niet alleen de actualiteit en het publieke debat, maar maken zij de filosofie ook aantrekkelijk voor een breed publiek.

‘Maak je belevingswereld groter, ruimer,’ zegt de nieuwe Denker des Vaderlands Marjan Slob, ‘en je ziet dat er eigenlijk geen verschil is tussen jou en de ander, tussen mensen en andere wezens. Er is alleen een web, een weefsel waar je deel van uitmaakt.

‘Ruim denken’ is haar thema: al denkend vanuit de plek waar je staat ruimte scheppen voor andere waarden en ervaringen dan alleen die van jezelf. Wees open, zo open als je aankunt. Luister. Kijk. ‘De realiteit kunnen zien en aanvaarden, daar gaat mijn filosofie over. Dat houdt in dat je ook pijn kunt voelen. Van jezelf, van andere mensen, van andere wezens.’

Ter ere van haar denkerschap verschijnt Ruimte maken voor het andere. Het denken van Marjan Slob waarin journalist Jannetje Koelewijn ons laat kennismaken met de nieuwe denker en haar gedachtegoed.

-

Kinderboek

In kader van het thema van de Maand van de Filosofie verschijnt er ook elk jaar een filosofisch kinderboek. Dit jaar is dat Dát bedoel ik, zei de zalm van Joke van Leeuwen.

Een pluisje wordt door de wind weggeblazen, ver weg van haar warme trui, naar het oor van een sportvrouw die net op het podium staat met een zware kampioensbeker. Het pluisje kriebelt en als de sportvrouw daar iets aan wil doen valt de beker uit haar handen. De beker rolt de rivier in en belandt op de zanderige bodem, vlak naast een zalm. Zo knoopt Joke van Leeuwen een bijzonder doorgeefverhaal van ontmoetingen in elkaar. Ongewone personages zoals een vlieg, een paardenbloem en een straatsteen praten met elkaar over klein of groot zijn, gewild zijn of verstoten.

De Groningse Nacht van de Filosofie

Op 21 april vindt in het Forum Groningen de 10e editie van De Groningse Nacht van de Filosofie plaats. Tijdens die nacht vult het Forum zich met filosofische kwesties en alledaagse vragen, filosofen en visionairs. Met Internationale sprekers zoals historicus Andrea Wulf (EN) komt vertellen over Rebelse genieën, haar recent gepubliceerde werk over de romantische filosofen omstreeks 1800 in de Duitse universiteitsstad Jena. Ook Patricia MacCormack (EN) is van de partij, zij spreekt over haar boek The Ahuman Manifesto waarin ze onder andere betoogt dat de menselijke soort moet stoppen met zich voort te planten. Maar ook denkers van eigen bodem als prof. dr. Joep Dohmen (NL) komt met zijn filosofie van de persoonlijke vorming en geeft aan op welke manieren wij ons kunnen ontwikkelen tot zelfstandige en betrokken mensen (boek: Iemand zijn). 

Filosofen Jesse Havinga, Sybolt Friso en Tjesse Riemersma gaan met verschillende gasten in gesprek over de filosofie van water. 

Godert Walter is traditiegetrouw met een boekentafel aanwezig bij De Groningse Nacht van de Filosofie.

Kijk hier voor meer informatie en tickets.