Het boek
Liever dier dan mens is een zoektocht naar het onwaarschijnlijke overlevingsverhaal van Mala Rivka Kizel, een joods meisje dat in 1926 werd geboren in een groot orthodox gezin in Warschau. Met haar herinneringen ging Pieter van Os op een reis in de tijd door Europa. Daarbij drong hij diep door in de altijd weer terugkerende obsessie met identiteit, nationaliteit en ras.
Mala verbleef in het getto van Warschau, vluchtte naar het platteland waar Poolse boeren haar opdreven. Ze ging werken in Duitsland en werd liefdevol opgenomen in een familie van fanatieke nazi’s. Zelf werd ze verliefd op een Duitse ingenieur met een speldje van Hitlers partij op zijn revers. In zijn journalistieke aanpak is iedere episode uit Mala’s overlevingsverhaal voor Pieter Os aanleiding om de historische achtergrond uitvoerig te beschrijven. Daarbij onderzoekt hij hoe een mens zich verhoudt tot zijn identiteit.
De oorsprong van nationalisme
Tijdens het schrijven van het boek ontdekte Pieter van Os dat nationalisme niet vanzelf voortvloeit uit onze menselijke conditie. Het nationalisme uit de 19de eeuw is volgens Van Os een doelbewuste, emancipatoire beweging. Nationalisten waren intellectuelen, veelal onderwijzers, die ongeletterde boeren wilden vertellen: ‘Jullie zijn niet zomaar voetvolk, jullie zijn Polen, jullie zijn Fransen. Leer Pools, leer Frans, leer onze liederen, leer onze heroïsche geschiedenis.’ Om zo een identiteit te creëren en een gevoel dat men ergens bij hoort. Die beweging is in de optiek van Pieter van Os uit de hand gelopen. Nationalisme is volgens hem een menselijk project geweest, zendingswerk.
Mala verbleef in het getto van Warschau, vluchtte naar het platteland waar Poolse boeren haar opdreven. Ze ging werken in Duitsland en werd liefdevol opgenomen in een familie van fanatieke nazi’s. Zelf werd ze verliefd op een Duitse ingenieur met een speldje van Hitlers partij op zijn revers. In zijn journalistieke aanpak is iedere episode uit Mala’s overlevingsverhaal voor Pieter Os aanleiding om de historische achtergrond uitvoerig te beschrijven. Daarbij onderzoekt hij hoe een mens zich verhoudt tot zijn identiteit.
De oorsprong van nationalisme
Tijdens het schrijven van het boek ontdekte Pieter van Os dat nationalisme niet vanzelf voortvloeit uit onze menselijke conditie. Het nationalisme uit de 19de eeuw is volgens Van Os een doelbewuste, emancipatoire beweging. Nationalisten waren intellectuelen, veelal onderwijzers, die ongeletterde boeren wilden vertellen: ‘Jullie zijn niet zomaar voetvolk, jullie zijn Polen, jullie zijn Fransen. Leer Pools, leer Frans, leer onze liederen, leer onze heroïsche geschiedenis.’ Om zo een identiteit te creëren en een gevoel dat men ergens bij hoort. Die beweging is in de optiek van Pieter van Os uit de hand gelopen. Nationalisme is volgens hem een menselijk project geweest, zendingswerk.
Liever dier dan mens werd bekroond met zowel de Brusseprijs voor het beste journalistieke boek als de Libris Geschiedenis Prijs. Het is het eerste boek dat beide prijzen ten deel viel.
Pieter van Os (Garnwerd, 1971) schrijft voor dagblad NRC Handelsblad en weekblad De Groene Amsterdammer.
Datum: donderdag 10 november 2022
Plaats: Kunstlievend Genootschap Pictura, Sint Walburgstraat 1, 9712HX Groningen
Aanvang: 20.00 uur (inloop 19.30 uur)
Toegang: € 5,00 (studenten € 3,50), inclusief een kopje koffie
Reserveren gewenst: in de winkel, per mail op info@godertwalter.nl of telefonisch onder 050 312 25 23.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten